Айта-айта «Түркібас» «Түлкібас» болған ба?

сүйрет : Burckina-new.livejournal.com

Ыспан

Зерттеуші Д.Қыдырәлі әуелгі Түркібассөзінің құрамындағы «р»-ның сөйлеу тілі, жұрт аузында «л»-ға айналып, Түлкібасболып кетуі әбден мүмкіндігін жазады [1].

Алайда аталмыш мақалада осы «р-л» айналымына қатысты бір сөздің екі нұсқасының мысалы ретінде салыстырылған қаперімдемен қапелімде-нің екеуі – екі басқа сөз.

Мұсылман—ның екінші нұсқасы делінген мұсырман да – қазақ тілінде, сөздіктерінде жоқ және мұсылман-ды орыстың басурмандеуіне еліктей айтудан шыққан бұзық сөз сыңайлы.

Залал мен зарарболса – екеуі де далал және дарар деген әрі мағыналары толық бірдей емес арап сөздері [2].

Жалпы қазақ тілінде түлкі, түркі, түлік, түрік сыйақты өзалдына «л» немесе «р» арқылы айтылатын сөздер өте көп, дегенмен олардың рұқсат – лұқсат – ұрықсат – ұлықсат сыйақты «р»-дан «л»-ға ауысып жататыны саусақпен санарлық қана әрі «Түлкібас пен Түркібас – екі басқа, бір-біріне тіпті жақындаспайтын ұғымдар» [3] деген сөз ырас.

Олай болса, Түлкібас Түркібас-тан шыққан, алдыңғы соңғының дыбыстық түрленімі деп, бұл жайды атау ауысуының бірден-бір дәлел ету негізсіз, нанымсыз болады.

1. Қыдырәлі Д. Түлкібас атауы қайдан шыққан? //Okg.kz сайтынан, 20.03.18;
2. Мамырбекова Г. Қазақ тіліндегі араб, парсы сөздерінің түсіндірме сөздігі, А., 2017, 656 б.
3. Қамзабекұлы Д. Тіл. Білік. Дәстүр //Тіл саясаты: тағылым мен тәжірибе, А., 2006, 256 б. (90-б.)