«Сал болып жатып» айтқаным
cүйрет : Lgotaposobie.ru
Ыспан
Сөз сөзден туады, сөйлемесе неден туады дегенді …
… айтқан қазақ, қазақ тілі күні кеше ғана өрекпіген орыс тілінің қасында сал ауруына ұшыраған тілше қаралып-бағаланды.
Алайда, ұлы дерлік Энгельстің «егер ол кез келген тілге аударылар болса, оның несі ғылым, несі термин» деп тауып айтқан сөзін жоққа шығарып, еуроғылымның паралич-ін сірә,
одан бірнеше ғасыр бұрын сал, сал ауруы, сал болып жату деп атап қойған,
әрі ешқандай әрекет-қыймылсыз, «овощ» болып жатқан адамды су үстінде дәл солай, еш қыймылсыз ағып бара жатқан сал-ға ұқсата, содан шығара атаған,
ауыл шетіне келіп, қыз-келіншектері көтеріп алып кеткенше еш қыймылсыз жатып алатын сал-сері, Біржан сал-дардағы сал-ды да осы су үстіне жатып алып, алаңсыз аға беретін сал-ға теңеген, сал-мен салыстырған қазақ, қазақ тілі, қазақ ойы
қалайша, қалай ғана ауру тіл, тұрмыстық тіл, ғылым-білім, мәдениеттен қалыс қалған тіл деп қаралды, танылды екен,
әсіресе осындай басқыншылық, кемсітушілік пікірді кешегі, бүгінгі қазақ біткен сөзге келмей қабыл ала қойып, реті келген сәттің бәрінде
қазақ тілінің кемістігін мойындауымыз керек,
бұл түсінікті қазақ тілі бере алмайды,
сен қазақ тілі мен ғылым тілін шатастырма
деп, қара қазақтан биік әрі туғанына тартпас әділетшіл, тауып айтқыш бола қалады екен деген ой келеді.
Ал судағы сал-дың өзі сал, салу деген етістіктен, яғни суға салу, суға салған нәрсе дегеннен шықса керек.
Т?ріктерді? мифологиясына та?ы да бір деректі мысалдармен то?талып ?тейін. К?не т?ркілер ?з таби?атында тек т?ндік ?ана емес, сонымен ?атар руханилы?ты? бар екендігін ерте ??ынса керек ж?не ол осы ??ымын мифологиялы? т?р?ыда бейнелеген. Мысалы, ?гізхан, Шы??ысхан туралы а?ыздарда олар к?н с?улесінен жарал?ан делінеді.. Б?л а?ыздарда хан ?ызы к?н с?улесі т?скеннен кейін ж?кті болып, ?л туады. Атал?ан а?ыздарда ел билеуші хандарды? ??дайлы? таби?атын, я?ни билігін за?ды деп тану ма?ынасында ?олдану кейінгі кездерде ?алыптас?ан, ал оларды? бастап?ы м?ні адамны? руханилы?ын негіздеу болып табылады. К?к аспанды, ж?лдыздарды, к?н н?рын — жан т?ра?ы деп ?арастыру оларды ??діреттендіруге жол ашады. Дамуды? белгілі бір сатысында адм болмыс пен сананы?, т?н мен рухты? аражігін ажыратады ж?не со??ысын жо?ар?ы ?леммен байланыстырады.
Қолдаймын!